ورق آلیاژی چیست؟ به طور کلی اصطلاح آلیاژ به ترکیب شدن دو یا چند عنصر یا فلز برای ساخت ترکیبی جدید می گویند. فولاد هم در اصل یک نوع آلیاژ محسوب می شود چون ترکیبی از آهن و کربن است.
بر همین اساس ورق آلیاژی را یکی از انواع ورق های آهنی می دانند که ترکیبی از چندین عنصر مختلف با یکدیگر می باشد.
ساخت محصولات مختلف از آلیاژ به این دلیل است که فلزات به فرم خالص نقطه ذوب بسیار بالا و نرمی زیادی دارند به همین دلیل مناسب برای فرم دهی نیست. لذا در اثر ترکیب با سایر عناصر و تولید آلیاژ مزایای مختلفی حاصل می شود. در ادامه در رابطه با انواع ورق آلیاژی و کاربردهای کلی این نوع محصولات صحبت خواهیم کرد.
انواع ورق آلیاژی و نحوه تولید
قبل از اینکه به بررسی و معرفی انواع ورق آلیاژی بپردازیم، روش تولید آنها را به طور مختصر و مفید شرح می دهیم. به طور کلی تولید ورق آلیاژی به دو روش نورد گرم (Hot Rolled) و نورد سرد (Cold Rolled) تولید می شوند و به ترتیب ورق گرم و ورق سرد حاصل می شوند.
علاوه بر این مورد، ورق آلیاژی را می توان براساس شکل ظاهری نیز تقسیم بندی کرد. ورق های کویل (Coil) و ورق های بریده شده یا شیت (Sheet) هم دسته بندی دیگری برای ورقه های آلیاژی است. در هر صورت ماهیت و انواع این ورقه ها یکسان است و هر کدام از مشتریان براساس نیاز خود در صنایع کاری سفارش ثبت می کنند.
در ادامه قصد داریم به انواع ورق آلیاژی اشاره کنیم و هر کدام را به طور مختصر توضیح دهیم:
-
ورق آلیاژی برنج (Brass):
این نوع ورقه ها در واقع ترکیبی از فلز مس با روی (ماکزیمم ۴۰%)، منگنز، سرب، قلع و آلومینیوم می باشد. البته درصد و نوع عناصر ترکیب شونده در ورق های آلیاژی برنجی موجود در بازار با یکدیگر متفاوت هستند.
رنگ این ورقه ها شبیه به طلا، زرد رنگ است. استحکام کششی و درجه سختی و مقاومت در برابر خوردگی بالایی دارد و واکنش اکسیداسیون در آن بسیار کند است. از این ورقه ها در ساخت بست، قفل، دستگیره درب و رادیاتور استفاده می شود.
-
ورق آلیاژی برنز (Bronze):
این نوع ورقه ها نیز در واقع ترکیب مس با فسفر و قلع هستند. انواع مختلفی دارند مثل ورقه آلیاژی فسفر برنز که در آن ۱۰% قلع وجود دارد و مقدار کمی هم از فسفر است.
قلع کمک می کند تا در برابر خوردگی مقاوم باشد و عنصر فسفر، شکل پذیری و خمش آن را راحتتر می کند. مقاومت بالا در برابر سایش، خستگی، ضریب پایین اصطکاک، مقاومت بالا و وجود ساختارهای دانه ریز (Fine Grain) از جمله ویژگی های این نوع ورق آلیاژی است. کاربرد این ورقه ها در صنایع الکترونیکی، قطعات کامپیوتری، ساخت پیچ و مهره و بست، پروانه کشتی و غیره است.
-
ورق آلیاژی پیوتر (Pewter):
این نوع ورقه ها عمدتا از قلع (۸۵ تا ۹۵%) ساخته شده اند و مابقی از عناصری مثل مس، آنتیموان، بیسموت و گاهی اوقات به میزان خیلی کم، سرب هستند.
عنصر مس به افزایش درجه سختی آن کمک می کند. در گریدهای درجه پایین به جای مس از سرب استفاده می کنند که رنگ نهایی تقریبا آبی رنگ می شود. کاربرد این نوع ورقه های آلیاژی در ساخت ظروف و وسایل تزئینی است.
-
ورق آلیاژی ST52:
این نوع ورقه ها را در دسته فولاد ضد سایش قرار می دهند که به روش نورد گرم تولید می گردد. ورق ST52 عمدتا از سیلیسیم و ۱.۶% منگنز، فسفر، گوگرد و کمی کربن ساخته شده اند.
کلمه ST از واژه آلمانی Stahl به معنی فولاد گرفته شده است. عدد ۵۲ نیز نشان دهنده استحکام کششی آن در واحد کیلوگرم بر میلیمتر مربع می باشد که با ضرب آن در عدد ۹.۸۱ می توان مقدار آن را برحسب مگاپاسکال معرفی کرد. کاربرد آن در ساخت جرثقیل، ریل، پل، دیواره قطعات صنعتی و غیره است.
-
ورق آلیاژی ST44:
توضیحات این نوع ورقه آلیاژی مشابه با مورد قبلی است و به راحتی متوجه می شویم که استحکام کششی آن کمتر است. کاربرد این نوع ورقه ها که به ورقه ساختاری (Structure Steel) هم معروف است بیشتر در زمینه ساخت قطعات صنعتی و هواپیماسازی است.
-
ورق آلیاژی ST37:
استحکام کششی این نوع فولاد آلیاژی هم از دو مورد قبلی کمتر است ولی کاربرد آن در صنایعی که نیاز به ورق منعطف ولی مقاوم دارند زیاد است. از جمله کاربردهای این نوع ورق می توان به ساخت تجهیزات مورد نیاز کشاورزی، کشتی سازی، تیر آهن و صنایع فلزات سنگین اشاره کرد.
-
ورق آلیاژی A283:
این نوع ورقه ها در ۴ گرید A، B، C و D ساخته می شوند که معمولا گرید C بیشترین کاربرد را دارد. ضخامت آن بین ۶ تا ۱۵۰ میلیمتر متغیر است. عناصر آلیاژی آن شامل کربن، منگنز، فسفر، گوگرد، سیلیسیم و مس است. تمامی گریدها قابلیت بالایی در خم کاری و جوشکاری دارند. کاربرد ورق A283، در ساخت مخازن پرفشار و کم فشار و حتی مخازن حمل سوخت می باشد.
-
ورق آلیاژی A36:
این نوع ورق آلیاژی اصفهان به روش نورد گرم تولید می شود و به ورق دریایی هم معروف است. قابلیت جوشکاری آن بسیار بالاست و برای فرایندهایی مثل سایش، پانچینگ، قلاویزکاری، مته زنی و ماشین کاری بسیار مناسب است.
به فرم های میله های با سطح مقطع مستطیلی، مربعی یا لوله های دایره ای شکل، زاویه دار، کانالی، H-beam و I-beam تولید می گردد. از عناصری مثل کربن، مس، آهن، منگنز، فسفر، سیلیسیم و گوگرد تشکیل شده است.
کاربرد ورق آلیاژی A36 در ساختارهای پل ها، ساختمان ها و سکوهای نفتی است که به شکل پیچ و مهره، پرچ یا جوشکاری به هم متصل می شوند. در ساخت تجهیزات خودروسازی و کشاورزی، قطعات ماشین آلات مختلف و غیره نیز استفاده می شود.
-
ورق آلیاژی A516:
این نوع ورقه ها با میزان کربن متوسط نسبت به سایر ورق های سری A که کم کربن هستند تولید می شوند. در ساختار آنها بجز کربن از عناصر دیگری مثل سیلیسیم، منگنز، فسفر، گوگرد، آلومینیوم و کروم نیز به کار رفته است.
عنصر کروم از مواد ضد سایش و ضد خورندگی است به همین دلیل از جمله کاربردهای ورق آلیاژی A516 می توان به ساخت پل، قطعات خودرو و کامیون، محفظه های حمل بار و غیره اشاره کرد. از جمله ویژگی های آن می توان به تناسب عالی از خواص جوش پذیری، سختی و استحکام اشاره داشت.
به ورقA516T، ورق آتشخوار هم می گویند چون در برابر حرارت زیاد، مقاومت بالایی دارد. در ۴ گرید ۵۵، ۶۰، ۶۵ و ۷۰ تولید می شوند که هر کدام اندکی با یکدیگر تفاوت دارند.
-
ورق ضد سایش (Abrasion Resistant یا AR):
این نوع ورقه ها از ورق های آلیاژی پرکربن (درصد کربن بالا) ساخته می شوند. این نوع فولادها ساختار مارتنزیتی دارند که بسیار مستحکم هستند و در کلیه صنایعی که استحکام و مقاومت سازه اهمیت بالایی دارد حتما استفاده می شود.
در ساختار این نوع ورق آلیاژی علاوه بر کربن بالا از عناصری مثل نیکل، سیلیسیم، مولیبدن، گوگرد، فسفر، بور و منگنز هم استفاده شده که برحسب نوع کاربرد در صنایع، درصد اختلاط آنها فرق می کند.
از انواع این نوع ورقه ها می توان به هاردوکس، دورستات، دیلیدور و غیره اشاره کرد. توصیه می کنیم برای کسب اطلاعات کاملتر به مطلبی که در همین حوزه نوشته شده مراجعه نمایید.
-
ورق آجدار (Chequered Plate):
به دلیل آج دار بودن یا طرح های برجسته بر روی این نوع ورقه ها به ورق آلیاژی آجدار معروف شده اند. کاربرد این نوع ورقه ها در مکان هایی است که افزایش اصطکاک اهمیت خاصی دارد. مثلا در کف آسانسور، پل های هوایی و غیره کاربرد دارند. در دو نوع پرسی و فابریک هم تولید می شوند.
گاهی اوقات نیز ورق آلیاژی از فلزات گرانبها ساخته می شوند که ارزش بسیار بالایی دارند:
• طلای سفید: از ترکیب فلز طلا با پالادیوم، منگنز، نقره، مس، روی و نیکل، طلای سفید تشکیل می شود که در ساخت جواهرات و زیورآلات کاربرد بسیار زیادی دارد. در صنایع ساخت طلا و جواهرات، برای اینکه از تغییر رنگ این نوع ورق های آلیاژی در گذر زمان جلوگیری کنند روی آن را با لایه از فلز رودیوم می پوشانند.
• طلای رزگلد: ورق های آلیاژی ساخته شده از ترکیب مس و طلا می گویند. طلا در این حالت عیار کمتری دارد و عیار ۱۸ رایج نیست.
• نقره استرلینگ: یکی از رایج ترین انواع ورق آلیاژی ساخته شده با فلزات گرانبها، نقره استرلینگ یا همان نقره (۹۲.۵%) ترکیب شده با مس (۷.۵%) است. وجود فلز مس باعث می شود تا درجه سختی و چکش خواری افزایش پیدا کند و از افت کیفیت رنگ نقره جلوگیری کند. برای درخشنده کردن ظاهر نقره هم از لایه نازکی از نقره خالص یا رودیوم استفاده می کنند.
قیمت ورق آلیاژی
امروزه به دلیل تنوع بالای ورق های آلیاژی که هر کدام در گریدهای مختلف تولید می شوند و کاربردهای خاص خود را پیدا کرده اند، تولید و فروش ورق های آلیاژی نیز بسیار افزایش پیدا کرده است.
با توجه به اینکه در حالت کلی فلزات خالص، نقطه ذوب و نرمی بالایی دارند و برای استفاده به شکل خام در صنایع مختلف مناسب نیستند، تولید آلیاژی از ورقه های فولادی و آهنی گسترش زیادی پیدا کرده است.
با توجه به اینکه کلیه خواص فلزات در حالت آلیاژ بهبود یافته و خواص جدیدی پیدا می کنند، خرید ورق آلیاژی هم بسیار افزایش پیدا کرده و میزان آن روز به روز بیشتر می شود.
شرکت فولاد اصفهان به عنوان یکی از کارخانجات بزرگ و معتبر داخلی در زمینه تولید انواع ورق آلیاژی با متریال و مواد اولیه با کیفیت و تحت پیشرفته ترین دستگاه ها و تجهیزات، اقدام به فروش ورقه های آلیاژی مختلف با قیمت مناسب نموده است.
قیمت ورق آلیاژی با توجه به نوع ترکیبات تشکیل دهنده، حجم سفارش و وزن نهایی و همچنین نوسانات ارزی متغیر بوده و باید موقع خرید استعلام قیمت بگیرید. کارشناسان ما آمادگی کامل خود را در ارائه مشاوره رایگان و ارسال سریع قیمت ها اعلام کرده و می توانید بهترین محصول را با توجه به نیاز صنایع کاری خود خریداری نمایید.
منابع:
تحقیقات فردی
سؤالات متداول
منظور از ورق آلیاژی چیست؟
به ورقه های فولادی و آهنی که ساخته شده از ترکیب چندین عنصر مختلف با یکدیگر هستند تا بتوان از خصوصیات مختلف آنها در صنایع مختلف استفاده نمود، ورق آلیاژی گفته می شود.
ورق آلیاژی چند نوع است؟
ورق های آلیاژی را برحسب شیوه تولید به دو دسته نورد گرم و نورد سرد و براساس فرم ظاهری به دو دسته رولی و شیت تقسیم بندی می کنند.
ورق های آلیاژی ساخته شده با فلزات گرانبها چه کاربردی دارند؟
این نوع ورق ها مثل طلای سفید، نقره استرلینگ و طلای رزگلد در ساخت جواهرات و زیورآلات کاربرد دارند.
معروفترین ورق های آلیاژی کدامند؟
مشخص کردن این موضوع کار دشواری است چون هر کدام در صنایع مختلف کاربرد دارند با این حال به نظر می رسد، ورق های آلیاژی A36، A516، A238، ST52 و ST37 کاربرد بیشتری داشته باشند.